İthalat Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır

Peşin İthalat muhasebe kaydı nasıl yapılır. İthalatın birçok çeşidi olsa da özellikle peşin yapılan ithalata ilişkin konuya değineceğiz. Öncelikle ithalat çeşitlerini sıralarsak;

• Peşin ithalat
• Geçici ithalat
• Bedelsiz ithalat
• Serbest Bölgeden ithalat
• Transit ithalat
• Dahilde işleme belgesi ile ithalat
• Kredili ithalat

İşletmenin ihracatçı firmaya avans olarak döviz transferi yapması ile ithalat muhasebesi başlıyor. İthalatın peşin ithalat sayılması için ithal mala ilişkin borcun mal çekilmeden önce yapılması gerekiyor. Aksi halde vadeli ithalat olur ve KKDF olarak ilave bir vergi daha olur. Avans gönderilir, mal gümrüğe gelir, ithalata ilişkin vergiler ödenir ve nihayetinde mal depoya çekilir. Bu şekilde ithalat işlemleri tamamlanmış olur.

Gözetim Bedeline İstinaden Hesaplanan KDV

24.11.2023 Tarih 32379 Sayılı T.C. Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7846 Sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı ile Gözetim Bedeline tekabül eden KDV, indirim konusundan çıkarıldı. Buna istinaden ithalat muhasebe kaydında yeni bir terime kavuştuk. Maliyete atılan KDV

Gözetim bedeli üzerinden hesaplanan Gümrük Vergisi ve İlave Gümrük Vergisi indirilemeyecek KDV’nin matrahını oluşturuyor. Bunun yanında FOB gelen ürün için tahmini olarak gümrük beyannamesine yazılan SİGORTA, NAVLUN gibi giderler KDV matrahına dahil oluyor. Zira Gümrük Vergisi CIF tutar ve Gözetim Bedeli toplamı üzerinden hesaplanıyor.

Konuyla ilgili kısa bir örnek yapalım.

• Gözetim Bedeli 300.000 TL bu tutara %4 Gümrük Vergisi ve % 26 Ek Gümrük Vergisi hesaplansın. Bu durumda;
• Gözetim Bedeli : 300.000 TL
• Gümrük Vergisi : 12.000 TL
• Ek Gümrük Vergisi : 78.000 TL
• Toplam : 390.000 TL bunun üzerinden hesaplanacak %20 KDV 78.000 TL olacaktır.

Bu durumda 78.000 TL gidere (özel durumda) veya maliyeti atılacak, ithalata ilişkin ödenen KDV tutarından bu tutar düşülerek kalan tutar KDV indirim konusu olacak.

İthalat Muhasebe Kaydı Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz

İthalat muhasebe kaydını doğru yapmamız önemlidir. Çünkü hatalı kayıtlar, malın maliyetinin yanlış hesaplanmasına neden olur. Aynı zamanda hatalı kayıtlar firmaya ceza olarak ek külfet de getirebilir. Özellikle ithalatta kur farkının cari hesaplara doğru şekilde kaydedilmesi de oldukça önemlidir.

İthalatta ilişkin gümrükte yapılan ödemeleri, işlemlerin hızlanması için çoğunlukla firmanın gümrükçüsü ödüyor. Elbette firmadan ödenecek tutarı alarak. Gümrükçü yaptığı ödemeleri; hizmet verdiği firmaya dekont düzenleyerek detaylandırıyor.

Her ne kadar dekontta yazan tutarların birçoğu gidere ilişkin olsa da istisnai durumlar da olabiliyor. İşletmeye verilen dekontlar bazen bilgilendirme ve evrak akışının izahı içindir. Dekontun ekinde aracı firmalara yapılan ödemeler ve banka makbuzları da bulunur. Elbette işletmeye gelen dekontu yorumlamadan, hele hele harcamanın kaynağını anlamadan, malın maliyetine kaydetmemiz hatalı işlem olur.

Şöyle ki; Gümrükçü bazen firma adına depozito veya emanet para da yatırabiliyor. Ancak daha sonra bu paralar geri alınıyor. Elbette gümrükçü geri alınmak üzere yatırdığı para da olsa dekont ile firmaya yansıtıyor. Fakat daha sonra emanet veya depozito olarak verilen paralar gümrükçü veya firma tarafından geri alınıyor.

Bu nedenle Dekontta yazan harcamaların kaynağı anlaşılamıyorsa detayını sorup öğrenmek gerekiyor. Ancak içeriği belli vergi ve masrafları malın maliyetine atılabilir. ithalat muhasebe kaydının sağlıklı olması için bu oldukça önemli bir konudur.

Gümrük Müdürlüğü İthalatta Hangi Kuru Uygular

İthalat gümrük beyannamesindeki döviz tutarı, bir önceki günün döviz satış kuru ile çarpılıyor. Bu hesaplama ile ithal malın TL değerini bulunuyor. Gerçi gümrük beyannamesinde de ithal malın USD ve TL tutarını görebiliyoruz. İthalat muhasebe kaydında döviz ve kurun özel bir önemi vardır ve muhasebe kaydı da oldukça önemlidir.

Gümrük beyannamesinde eğer FOB yazıyorsa ithalatta navlunun hariç olduğunu anlıyoruz. Bu durumda gümrük beyannamesinde idarece takdir edilen navlun bedeli de bulunuyor. Gümrük beyannamesinde yazan navlun bedelinin maliyet açısından bir önemi yoktur. Gümrük beyannamesinde dikkat edeceğimiz FOB/CIF olarak yazılan USD/TL şeklindeki malın tutarıdır. Bu da o günkü döviz kuru ile gümrük beyannamesindeki malın döviz tutarının çarpımıdır.

İthalat muhasebe kaydında yapılan hatalardan biri de gümrük beyannamesinde yazdığı halde maliyete alınmaması gereken bazı tutarlar olabiliyor, şöyle ki;

• Eğer evrakların içinde sigorta poliçesi yoksa gümrük müdürlüğü varmış gibi bir tutar belirler
• Navlun faturası yoksa ve FOB geldiyse, idare %10 oranında navlun hesaplar

Gümrük müdürlüğü, prosedür gereği gümrük vergisi ve KDV matrahına belgesiz bazı tutarları da ilave ediyor. Oysa ki ilave tutarlar sadece gümrük vergisi ve KDV hesaplaması içindir. Gümrük idaresinin belgesiz de olsa matrah tespiti için yazdığı tutarlar, ithal edilen malın maliyetine dâhil edilemiyor. Bu yüzden ithalat muhasebe kaydında evraklara dikkat etmek, maliyetin doğru hesaplanması için önemlidir.

İthalatta Muhasebesinde Kullanılan Hesap Kodları

İthalatta kullanılabilecek muhasebe hesap kodlarını detaylandıralım;

• İthal Mal Hesabı 159 50 01
• Navlun Gideri Hesabı 159 50 02
• Gümrük Vergisi Hesabı 159 50 03
• Ek Gümrük Vergisi Hesabı 159 50 04
• Ordino Gideri Hesabı 159 50 05
• 159 50 06 Nakliye, Konşimento, Ardiye, Damga Vergisi (şeklinde isteğe bağlı)

Peşin ithalat veya vadeli ithalat yapıyorsanız genel prensip olarak;

• 159 10 01 X Firması avans hesabı
• 320 10 01 X Firması (ithalat)

cari ve avans hesapları kullanılabilir.

İthalat Muhasebe Kaydı ve Aşamaları Nasıldır?

Avans olarak Döviz transferi muhasebe kaydı; banka hesabı alacaklı, Satıcılar avans hesabı borçludur. Hesap düzeni açısından bundan taviz vermemeliyiz. Hiç bir zaman avans hesabı yerine 320 Satıcılar hesabının kullanmamalıyız. Başa dönmek için tıklayınız.

İşletmeler mal gümrüğe gelmeden, hatta bir kaç ay öncesinden yurt dışı firmaya avans olarak döviz transferi yapılabiliyor. Bu sayede yurt dışı firmadan % 2 ila % 5 oranında fiyat indirimi sağlanabiliyor.

Peşin ithalat yapılabilmesi için mal gümrükten çekilmeden önce bedelinin transferi gerekiyor. Bu da döviz transfer formu ile teyit ediliyor. Aksi durumda vadeli ithalat olur ki bu durumda gümrük vergisine ilave olarak KKDF gibi ek vergi hesaplanıyor. İthalat muhasebe kaydında KKDF olması işlemin vadeli ithalat olduğunu gösterir. Avans transferi yapıldığında işlemin yardımcı hesapta döviz takibinin yapılması gerekir. Zira oluşacak kur farkının avans hesabının kapatılmasında kayıtlara alınması zorunludur.

İthalat gerçekleştiğinde bir önceki günün döviz satış kuru dikkate alınıyor. Bu nedenden dolayı da döviz transferinde de satış kurunu dikkate almalıyız. Elbette bu kur hesabı diğer dövizli giderler içinde geçerlidir. Zira Gümrük idaresinin ithalatta gümrük beyannamesine yazdığı tutar bizim için geçerlidir ve o tutarı kullanmalıyız. Ancak diğer navlun, konşimento gibi faturalara satıcı firma faturaya kur bilgisi yazabiliyor, eğer faturada kur yoksa bir önceki günün döviz satış kurunu yazabiliriz. Bütün bu işlemler ithalat muhasebe kaydının püf noktalarıdır.

İthalatta Kur Farkının Muhasebe Kaydı

İthalata ilişkin muhasebe kaydında dikkat edeceğimiz önemli konu ithalatta oluşan kur farkını maliyete atamıyoruz. Kur geliri olarak kayda alabiliyoruz.

Kayıt Şekli; ana sayfaya dönebilirsiniz.

Örneğimizde 80.000 USD dövizi ithalat için transfer ettik. Transfer zamandaki döviz kuru 8,30160 TL. İthalatçı firmaya avans olarak öncelikle transfer yapıyoruz ve muhasebe kaydı AVANS HESABI borçlu olurken, BANKALAR hesabı alacaklı olacak şekilde kaydediyoruz. Akabinde belli süre sonra gönderilen avansa karşılık gelen malın gümrük işlemlerini tamamlıyoruz. Gümrük işlemi tamamlanan malın muhasebe kaydı şu şekildedir.

Öncelikle yurt dışına transfer yaptık ve buna karşılık bir miktar mal ithal ettik. Gönderdiğimiz transferin kuru ile malın gelme zamanındaki kur farklıdır. Oysa avans hesabı ile gelen mala ilişkin oluşan cari hesabı kapatmamız gerekiyor.

İthalat Avans Hesabı Nasıl Kapatılır

Örneğimizde ithal edilen ürün 5.285,77 $’dir. iki tarih arasındaki kur farkından dolayı 1.392,79 TL kur farkı oluşuyor. Bu tutarı da 646.10.02 No.lu ithalat Kur Farkı hesabına kaydediyoruz.

Özellikle şunu unutmayınız ki önemlidir. Gümrük beyannamesi muhasebe kaydını yapıldıktan sonra. 159 Avans hesabından, 320 Yurt Dışı Satıcılar hesabına virman yaparak 320 No.lu Hesap kapatılmalıdır. Zira sürekli ithalat yapan firmalarda avans hesabı her zaman borç bakiyesi verir. İşletme eğer aynı firmadan mal alıyorsa önce transfer yapar, mal da parça parça gelir.

Her tamamlanan ithalatın sonunda 320 No.lu hesabı avans hesabına virmanlayarak 320 no.lu cari hesabı sürekli kapatmalıyız.

İthalattın muhasebe kaydında dikkat edeceğimiz nokta, transfer döviz kuru ile malın gümrüğe geldiği zamandaki döviz kurudur. Arasındaki pozitif artış, kur geliri olarak değerlendiriliyor. Her ne kadar Gümrük idaresinin bu konuda olumsuz muktezası varsa da KDV kanunu gereği güncel kur üzerinden işlemler yapılıyor. Bu nedenle de pozitif oluşan kur farkı varsa ithalat kur geliri olarak kayıtlara alınması gerekiyor. Nasıl ki kurdaki negatif azalış, kur giderine atılıyorsa, pozitif kur artış da kur gelirine kaydediliyor. Bunu şu şeklide sıralayabiliriz.

• Gümrük beyannamesindeki mal bedelini, yazılı değeri üzerinden, mal alış hesabına kaydediliyor
• Yurt dışı firmaya güncel kuru üzerinden alacak kaydı yapılıyor
• Aradaki pozitif veya negatif kur; kur farkı hesabının borç veya alacağına kaydediliyor.

İthalatta Oluşan Gümrük Vergisi Muhasebe Kaydı

Çok detaya inmeden ithalatta yapılan harcamaların da muhasebe kaydını sırayla yapıyoruz. Bunlardan ilki Gümrük vergisi ve buna bağlı KDV ve Damga Vergisinin kaydıdır.

Gümrük beyannamesinde Gözetim Bedeli Olduğunda buna isabet eden KDV tutarını, aynı fişte 150 50 25 Gözetim Bedeli KDV olarak kayda alıyoruz. Elbette Ödenen ithalat KDV tutarından düşerek.

Gümrük beyannamesi de FORM BA’dan çıkarıldı. Zira Vergi Dairesi dijital faturaları sistemden gördüğü gibi; ithalata ilişkin ödenen KDV tutarını görüyor.

Eğer ithalatta gözetim bedeli varsa, buna istinaden, gözetim bedeline isabet eden KDV indirim konusu yapılamıyor. Ve ithalatta ödenen KDV tutarından düşülerek maliyete atılıyor. Vergi dairesi gümrükte ödenen KDV ile KDV beyannamesindeki ithalatta ödenen KDV tutarını karşılaştırarak hata uyarısı veriyor. Zira gözetim bedeline isabet eden KDV; ithalatta ödenen KDV tutarından düşülüyor. KDV beyannamesi bire bir eşleşmediği için uyarı veriyor. Zaman içinde yapılan güncelleme ile bu hata da giderilecektir. Ancak hata verse de KDV beyannamesi şimdilik bu şekilde gönderiliyor.

Eğer ithalat vadeli olsaydı gümrük makbuzunda KKDF tutarı da bulunurdu. Kayıt düzeni açısından gümrük vergisi dekontunu bağımsız olarak tek fiş şeklinde kaydetmeliyiz. Zira evrak düzeni yaptığımız işimizin göstergesidir.

Gümrükçü yaptığı harcamaları tek dekontla işletmeye iletir. Bu dekontta;

• Gümrük vergisi
• Gümrükte ödenen harç ve mesai ücretleri
• Aracı firmalara ödenen tutarlar
• Oda ve derneklere ödenen tutarlar bulunur.

Dekontta geçen bütün harcama ve ödemeleri, dekont tutarıyla uyumlu olması için tek fişe kaydedersek hata yapmış oluruz. Zira dekontun içerinde cari hesap ödemesinin yansıtılması yanında, gümrük vergisi ve benzeri harcamalarda vardır. Oysa bu fişini yorumlanıp, anlamlandırılması oldukça zor olacaktır. Bu nedenle aynı dekont numarasını kullanarak harcama ve ödemeleri farklı fişlere kaydetmemiz evrak düzeni açısından önemli ve doğru olur.

GÜMRÜKLEME BEDELİNİN MUHASEBE KAYDI:

Gümrükçü yaptığı hizmetten dolayı, işletmeyi gümrükleme hizmet faturası düzenler. Bu işletme için maliyete atılması gereken bir harcamadır.

İTHALİ YAPILAN MALIN ARDİYE MUHASEBE KAYDI:

Önemine binaen tekrar edelim ki ithalatta önemli nokta transfer ve yurt dışı satıcı hesabının doğru şekilde kapatılmasıdır. Bunun dışında navlun, ardiye ve gümrükteki diğer masrafları standart muhasebe fişine kaydedebiliyoruz.

Navlun faturaları KDV’den muaftır. Ancak küçük tutarda da olsa içinde KDV’li gider de olabiliyor. Giderler ayrıştırılıp muhasebe kaydını o şekilde yapıyoruz.

İthalatı Yapılan Malın Maliyet Bedeline Aktarılması

Ancak bunun yanında navlun bedeli, ordino bedeli, konşimento bedeli, gümrük mesai ücreti, şehir içi nakliye ücreti gibi ilave muhasebe kayıtları da oluyor. İthalat dosyasındaki resmi belgeler kayda alındıktan sonra toplanan harcamaları malın maliyetine yani 153 no.lu hesaba aktarıyoruz. Bu kayıtla ithalat muhasebe kaydını tamamlıyoruz. Yazının başına dönebilirsiniz.

Transit ihracat da bir nevi ithalatın gümrüklenmemiş halidir. Malı ithal eden firma gümrükten malı çekmez doğrudan başka ülkeye ihraç eder veya gümrüğe gelen malı serbest bölgede işlem yapmadan başka firmaya devreder. İthalat muhasebe kaydında olduğu gibi transfer ithalatta da dikkatli olmalıyız. Elbette arada oluşan kur farkını da dikkate almalıyız.

Gümrük vergileri ithal edilen ürünlerin cinsine göre farklı oranda olabiliyor. Gerek vergi oranı gerekse KDV oranı yönünden maliyet hesabına dikkat etmeliyiz. Gümrük beyannamesinin ekinde her ürünün cinsi, gümrük vergi oranı ve KDV oranı ayrı ayrı yazar. Birim maliyeti hesaplanırken oranlara da dikkat etmeliyiz.

Muhasebede Evrak Akışı Önemlidir

Muhasebe işlemlerinde olduğu gibi ithalat muhasebe işlemlerinde de evrak temini önemlidir. Muhasebecilere evrak akışının zamanında olmaması, ithalata ilişkin carilerin garip şekilde şişmesine neden oluyor. Zamanında veya hiç gelmeyen transfer form ve dekontları cari hesapların yanlış olmasına neden oluyor.

Dijitalleşen yapıyla vergi dairesi ve SGK kurumlarındaki bir çok işlemi internet ortamında kontrol edebiliyor, döküm de alabiliyoruz. Gerekli bilgilere ulaştığımızda yapılan transferlerin son halini sorgulayabiliyoruz. Elbette gümrük işlemleri yetkilisinden T.C numarasını öğrenmek şartıyla

Muhasebeciler her sene ithalatçı belgesini muhasebe kayıtlarını göre düzenler. Oysa ki muhasebecilerin ancak kendilerine gelen evrak üzerinden işlem yapabilir. Oysa ithalatı yapılıp muhasebeye gelmeyen işlem de olabiliyor. Bu nedenle muhasebecinin sözleşme yaptığı mükellefin ithalat ve transfer bilgilerini görebilmelidir. Bütün bu bilgiler Gümrük Müdürlüğünde kayıtlıdır. Bu sayede ithalata ait gümrük beyannamesinden tutunda, gönderilen transfere kadar bir çok bilginin sağlıklı kontrolü sağlanabilir. Yetkililerden talebimiz, muhasebecilerinde gerekli bilgilere ulaşabilmesi için yetki tanınmasıdır. Siz de aynı görüşte misiniz?