Gelir Vergisi Tahakkuk Maddesi Nasıl Yapılır?

Gelir Vergisi beyannamesini gerçek kişiler, Mart ayında internet vergi dairesi üzerinden verir. Beyanname tahakkuk ve ödeme tarihinde yeniden düzenleme yapıldı. 2019 yılından önce Gelir Vergisi beyannamesinin tahakkuk ve ödeme tarihleri farklıydı. Kanun koyucu yaptığı düzenlemeyle mevcut karmaşayı giderdi. Tahakkuk eden Gelir Vergisi iki taksit halinde ödenebiliyor. Birinci taksit 31 Mart, ikinci taksiti ise 31 Temmuz’dur. Ancak gelir vergisinin son ödeme tarihi resmi tatile rastlarsa, vergi ödemesi ilk iş günü de yapılabiliyor.

Gelir Vergisi Beyannamesi Hazırlanırken Yapılacaklar

Gerçek kişiler gelir vergisi beyannamesini Mart ayında, şirketler ise kurumlar vergisi beyannamesini Nisan ayında verir. Hazırlanan beyanname E-beyanname sitesi üzerinden tahakkuk ettiriliyor.

Tahakkuk eden Gelir Vergisi Beyannamesinin muhasebe kaydının da mutlaka yapılması gerekir. Önceki yıldan devreden geçici vergi maddesi ile konumuza devam edelim. Bilanço esasına tabi işletmelerin açılış fişi kaydı şu şekildedir.

Dönem içinde tahakkuk eden geçici vergiyi 193 no.lu hesapta takip ediyoruz. Aynı zamanda yıl sonunda yaptığımız kapanış fişi kaydında 193 no.lu hesabı 371 no.lu hesaba virmanlıyoruz.

Dördüncü dönem geçici verginin tahakkuk maddesi ise beyannamenin verildiği bir sonraki yılın Şubat ayında yapılıyor. Bununla birlikte konuyu örneklendirecek olursak. 2019 yılının dördüncü dönem geçici vergi tahakkuku maddesi 2020 Şubat ayında yapılıyor. Fakat tahakkuk kaydını önceki yılda olduğu gibi 193 no.lu hesaba değil de 371 no.lu hesaba yapıyoruz.

İnternet birçok alanda olduğu gibi resmi işlemlerde de yoğun olarak kullanılıyor. Her türlü işlemin hızlı şekilde dijitale geçmesi her ne kadar iş yükünü arttırıyorsa da bazı faydaları da oluyor. Oysaki önceki yıllarda gelir vergisi beyannamesinin hazırlanması sürecinde sorun yaşayabiliyorduk. Bazen geçici verginin ödenip ödenmediği bilgisine kolay kolay ulaşamıyorduk. Fakat bu bilgilere dijitalleşme ile artık daha kolay ulaşabiliyoruz. Ancak eskiye nazaran mali müşavirin iş yükü ne yazık ki artmıştır ve sürekli de artıyor.

• Beyanname tahakkuklarını önceden vergi dairesi memuru yapıyordu
• E defter yüklemeleri yoktu
• Defter beyan sistemi yoktu, faturalar deftere kaydedilir ve iş biterdi oysa ki şimdi ilaveten maliyeye gönderiliyor
• Dilekçeleri mali müşavirler maliyenin sistemine artık kendisi girerek talep oluşturuyor.

Maliyedeki dijitalleşen işlemleri bu şekilde kısaca özetleyebiliriz. Teknoloji geliştikçe mükellefe ait farklı bilgilerin ilaveten istenmesi muhasebecilerin iş yükünü de arttırıyor. Ne yazık ki bazı kolaylıkların olmasına rağmen, Maliye üzerindeki bilgi yükleme işini mali müşavirlerin üzerine yüklüyor. Bu iş yükünün zaman içinde nasıl şekilleneceğini hep birlikte göreceğiz.

Gelir Vergisi Beyannamesinin Tahakkuk Maddesi

Geçici vergilerin ödenmesi durumunda muhasebe kaydı şu şekilde yapılıyor. Dönem kârı borca, peşin ödenen vergiler ve ödenecek Gelir Vergisi alacağa kaydediliyor. Elbette Geçici Verginin ödenip ödenmemesine göre muhasebe kaydı farklı oluyor.

• Eğer geçici vergi ödendiyse 1.ci madde
• Eğer geçici vergi ödenmediyse 2.ci madde

kaydı geçerlidir.

Mart ayında verilen Gelir Vergisi Beyannamenin tahakkuk maddesini bilanço esasına tabi mükellefler yevmiye defterine kaydeder. Gelir Vergisi Beyannamesi hazırlanırken Geçici Verginin ödenip ödenmediğine göre beyanname hazırlanıyor.

• Gelir vergisinden mahsubu yapılıyor
• Gelir vergisinden mahsup yapılmıyor.

Böylelikle muhasebe kaydı da maliyeye verilen beyanname durumuna göre yapılıyor.

Ödenmeyen Peşin Verginin Mahsup Kaydı

Yıl içinde veya beyannamenin tahakkuk tarihine kadar peşin vergiler ödenebiliyor. Eğer ödenmeyen taksit ve taksitler varsa gelir vergisi beyannamesinden mahsup yapılmadan beyan ediliyor. Böylelikle çıkan vergi mahsup yapılmadan tahakkuk ettiriliyor.

Ödenmeyen Peşin Vergiler, Gelir Vergisinden mahsup edilmiyor, vadesi geçen Geçici Vergilerin aslı silinip sadece gecikme cezaları ödeniyor. Beyanname verildikten sonra geçici vergi borcu silineceği için ödeme yapılmamalıdır. Eğer ödeme yapılırsa, ödenen vergi emanete alınıyor. Dilekçe ile başka vergiden mahsup yapılabiliyor.

Gelir Vergisi Tahakkuk maddesi yapıldıktan sonra net işletmenin Kâr’ı belli oluyor. Gerçek kişi mükelleflerde bir muhasebe kaydının daha yapılması gerekiyor. Mükellef çıkan kârı sermaye olarak 500 no.lu hesaba aktarılabilir veya nakit olarak çekilebilir. Bu işlemden sonra Gelir Vergisi Tahakkuku muhasebe kaydımız tamamlanmış oluyor.

Dönem Sonunda Zararda Çıkabiliyor

Her ne kadar ismi Gelir Vergisi olsa da zaman zaman firmalar zarar da yapabiliyor. Geçici verginin birinci döneminde işletmeye kâr çıkmış olmasına rağmen sonraki dönemlerde, firma zarar da edebiliyor. Böyle durumlarda ise sonraki yıl yapılması gereken muhasebe kaydı şu şekilde yapılıyor.

Geçici vergi ödenip sonraki dönemlerde zarar çıkması durumunda ve gelir vergisi beyannamesinde zarar beyan edildiğinde, dilekçe ile başka vergiden mahsup yapılabiliyor.

Gelir vergisi mükellefinin, kurumlar vergisi mükellefine göre gelir vergisi muhasebe kaydı biraz daha basittir. Ancak muhasebe kaydı ne kadar basit de olsa iş yoğunluğundan bazen kaydın yapılması unutulabiliyor. Özellikle muhasebe bürolarında çoğunlukla yetersiz sayıda personel çalıştırılıyor. Buna karşılık büroların iş yükü de günden güne artıyor. Bu durumda da iş akışında aksamalar olabiliyor. Buna hengamede aksaklığın fark edilip sorunların çözülmesi de önemlidir. Acaba siz işinize hakim olabiliyor musunuz? İşinizin aksayan yönlerini tespit edip çözüm üretebiliyor musunuz?