Binek Araç Satışı ve Gider İndirimi Muhasebe Kaydı
Binek araç satışı muhasebe kaydı 05.12.2019 tarih ve 7194 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle yeniden şekillendi. Böylelikle yeni çıkan kanunla binek araç satışına ait amortisman kaydı önem kazandı. Bunun yanında kanunu destekler mahiyette 375 sayılı kanun hükmünde kararname yürürlüğe girmiştir. Kanunun 13’üncü maddesi ve de Gelir Vergisi Kanunun 40’ıncı maddesine parantez içi hüküm eklenmesiyle kanunun uygulanması değişti.
Yeni uygulamanın yürürlüğe girmesi ile binek araçlara ait gider ve amortisman ayrılmasında ciddi yapısal değişiklik oldu. Kanunun güncellenmesiyle eski yıllarda uygulanan amortisman uygulaması tekrar başladı.
Yeni değişiklikle binek araç gider kaydı ve amortisman ayırmada dikkatli olmalıyız.
Binek Araç Kaydında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir
Konumuz binek araç satışında uygulanacak yol haritası olduğu için gidere ait kısmı irdelemeyeceğiz. Bu nedenle sadece konumuzla ilgili amortisman ayırma işlemine değineceğiz.
- Binek araç ÖTV ve KDV dahil
- İkinci el satın alınabilir.
her iki durumda da kanunun belirlediği üst limit ve muhasebe kaydının nasıl olacağının şekil şartı bellidir. Sonuçta araç bedelinin tamamını aktife kayıt yapabiliyoruz. Ancak KDV ve ÖTV kısmını limit çerçevesinde gidere de kaydedebiliyoruz.
Binek araç senaryomuz şu şekilde olsun.
ÖTV+KDV TUTARI : 650.000 TL (2023 YILI LİMİTİ : 440.000 TL) FARK: 210.000 TL
ARAÇ VERGİSİZ : 614.000 TL (2023 YILI LİMİTİ : 500.000 TL) FARK: 114.000 TL
İKİNCİ EL BİNEK ARAÇ: 1.200.000 TL (2023 YILI LİMİTİ: 950.000 TL) FARK: 250.000 TL
Muhasebe Kayıt Örnekleri
Binek Araç Satışı ile ilgili kaydımızı örneklendirecek olursak;
1-) ÖTV + KDV GİDERE KAYDEDEBİLİRİZ
| 254.01 BİNEK ARAÇ | 614.000 TL | |
| 254.01.001 Binek Araç Vergisiz (Amortisman) | 500.000 TL | |
| 254.01.002 Binek Araç (Amortisman KKEG) | 114.000 TL | |
| 760.01 PAZARLAMA GİDERİ | 440.000 TL | |
| 689.01 BİNEK ARAÇ KKEG | 210.000 TL | |
| 102.01 BANKALAR HESABI | 1.264.000 TL |
Örneğimizde satın aldığımız binek aracın limit kadarlık kısmını gidere kaydediyoruz. Buna karşılık limitin üzerindeki tutarı KKEG hesabına kaydediyoruz. Aynı şekilde 500.000 TL aktif değer üzerinden %20 amortisman ayırıp gidere kaydedebiliyoruz. Bunun yanında limitin üzerindeki 114.000 TL’den ayırdığımız %20 amortismanı KKEG hesabına atıyoruz.
2-) ÖTV + KDV’Yİ AKTİFE KAYDEDEBİLİRİZ
| 254.01 BİNEK ARAÇ (PLAKA) | 1.264.000 TL | |
| 254.01.001 Binek Araç Vergisiz (Amortisman) | 500.000 TL | |
| 254.01.001 Binek Araç (ÖTV+KDV) (Amortisman) | 440.000 TL | |
| 254.01.002 Binek Araç Vergisiz (KKEG) | 114.000 TL | |
| 254.01.002 Binek Araç (ÖTV+KDV) (KKEG) | 210.000 TL | |
| 102.01 BANKALAR HESABI | 1.264.000 TL |
Örneğimizde Amortisman ayırabileceğimiz limite kadarlık tutarı
- Vergisiz tutarı
- ÖTV + KDV dahil tutar
aktifte ayın alt hesaba kaydediyoruz. Buna karşılık amortismanını KKEG hesabına kaydedeceğimiz diğer tutarı farklı alt hesaba kaydediyoruz. Bu şekilde alt hesaba kaydedilen tutardan ayrılan amortisman KKEG hesabına sorunsuz şekilde kaydedilebiliyor.
Binek Araç İçin Ayrılan Amortisman Gideri Muhasebe Kaydı
Aktife aldığımız binek aracımızın amortisman kaydını 3’er aylık dönem halinde yapabiliriz. Ne var ki konuyu uzatmamak adına yıllık tek kayıt olarak örneklendireceğiz. Burada dikkat edeceğimiz nokta, geçici vergi dönemine göre kayıt yapılacaksa K.K.E.G kısmını ihmal etmemeliyiz. Ne yazık ki aksi durumda yanlış kayıt yapmış oluyoruz.
Amortismana Hesaplama:
- 940.000 TL %20 = 188.000 TL
- 324.000 TL %20 = 64.800 TL
| 760.01 Amortisman Gideri | 188.000 TL | |
| 689.90.01 Binek Araç Amortisman G. | 64.800 TL | |
| 257.40.01 Binek Araç Amortisman G. | 252.800 TL | |
| 257.40.01.01 Binek Araç Amortisman G | 188.000 TL | |
| 257.40.01.02 Binek Araç Amortisman G (KKEG) | 64.800 |
Örneğimizde amortisman ayırmayı görüyoruz. Kanun koyucunun belirlediği limitten %20 Amortisman ayırarak giderimize kaydediyoruz. Elbette limitin üzerindeki aktif değerden de %20 amortisman ayırıyoruz. Ancak bunu gidere kaydedemiyoruz. Ancak KKEG hesabına kaydedebiliyoruz. Yani işletmemiz için gider kalemi sayılmıyor ve işletmenin Kâr’ından düşülemiyor.
Aktife Kayıtlı Binek Aracın Satışının Muhasebe Kaydı
Aktifteki araçtan 5 yıl boyunca amortismanı bu şekilde ayırıyoruz. Binek aracı satacağımız zaman ister gidere atılan amortisman olsun, isterse KKEG hesabına kaydedilen amortisman olsun; dikkate alınıyor.
Yeni uygulama ile muhasebe literatürüne yeni bir kavram daha girmiş oluyor. KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GELİR kavramı. Kulağa her ne kadar garip gelse de uygulanması gereken bir kavramdır. Aktifteki binek aracımıza V.U.K’ a göre belli orana göre amortisman ayırıyoruz. Ayrılan amortismanı da 257 no.lu Birikmiş Amortismanlar hesabına kaydediyoruz.
Gider olarak kullanmadığımız halde ayırdığımız KKEG amortismanlar, aracı sattığımızda önem arz ediyor. Şöyle ki; Araç için 188.000 TL amortisman ayırdık ve giderimize kaydettik. Oysa ki 257 no.lu hesapta ilave olarak 64.800 TL daha amortisman var. Oysa bu gideri KKEG hesabına kaydettiğimiz için gider olarak faydalanamadık. Bu mağduriyetin önlenmesi için binek aracın satıldığı yılda firmaya kâr çıkıyorsa amortisman olarak ayrılan KKEG devreye giriyor. Kanun koyucu kanunda yaptığı düzenleme ile Vergiye Tabi Olmayan Gelir tanımını yaparak bu kargaşayı önlemiş oluyor. Yani bu tutarı işletmenin kârından düşebiliyoruz.
Binek Araç Satışı ve Mahsup Maddesinin Yapılması
Bu açıklamalar çerçevesinde binek araç satışı muhasebe kaydını aşağıdaki şekilde tamamlayabiliriz.
| 254.10 ARAÇ SATIŞI HS. | 1.100.000 TL | |
| 391.01.10 DEMİRBAŞ SAT.KDV %1 | 11.000 TL | |
| 136.01 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR | 1.111.000 TL |
Bizim kanaatimize göre böyle bir satış kaydı uygun olacaktır. KDV beyannamesine yazılan şekliyle uygun bir kayıt olacaktır. Bundan sonrada yapılması gereken muhasebe kaydı ise mahsup maddesidir.
| 257.40.01.01 Binek Araç Amortisman G | 188.000 TL | |
| 257.40.01.02 Binek Araç Amortisman G (KKEG) | 64.800 TL | |
| 254.01 BİNEK ARAÇ (PLAKA) | 1.254.000 TL | |
| 254.10 TAŞIT SATIŞ HS | 1.100.000 TL | |
| 679.01 ARAÇ SATIŞI KÂR’I | 98.800 TL |
Kanunen Kabul Edilmeyen Gelir (Vergiden Muaf Gelir) uygulaması ise Gelir veya Kurumlar Vergisi Beyannamesini düzenlediğimiz aşamada ortaya çıkıyor. Örneğimize göre;
252.800 TL amortisman gideri ayrılmıştır. Ancak bunun 188.000 TL’lik kısmını gidere işleyerek indirim konusu yapabildik. Bununla beraber 64.800 TL’lik kısmı ise amortisman olarak ayırdık. Ancak K.K.E.G kaydedildiği için işletme için gider olarak gelirden indirilemedi. Bu yüzden işletme gider olarak kullanamadığı amortismanı şartlar uygunsa kârından düşebiliyor. Araç satışından dolayı oluşan kârı işletme kârından düşmek için şu şartların olması gerekiyor.
- Firma zarar ettiyse bir işlem yapılmıyor
- Firma kâr ettiyse Amortisman (K.K.E.G) gelirden düşülüyor
- Beyannamede Diğer indirimler “Vergiye Tabi Olmayan Gelir”
Gelir ve Kurumlar beyannamesinde Diğer İndirimler kısmına gider olarak kullanamadığımız ancak ayırdığımız 64.800 TL’lik amortismanı yazıyoruz. Bu bölümdeki Vergiye Tabi Olmayan Gelir kısmına 64.800 TL’yi yazarak vergi ödenmesini bu şekilde önlemiş oluyoruz.
Bir yığın bürokrasi içinde böyle bir uygulama; muhasebe çalışanları için ek ve gereksiz bir külfet oluyor. Ancak mükerrer vergilendirmeyi önlediği için de tasvip ettiğimiz bir uygulamadır. Eğer siz kanun koyucu olsaydınız bu karmaşayı nasıl çözerdiniz?
