Binek Araç Kaydı ve Gider Kısıtlaması Nasıl Uygulanır
Binek araç kaydı buna bağlı olarak gideri kısıtlaması 7194 sayılı Kanununla uygulamaya başladı. İlgili kanunun 13 ve 14 üncü maddeleri ile gelen yeni düzenleme sürpriz vergi mükellefine sürpriz oldu. Binek araçlara ait kiralama, amortisman gideri ayırma, alım-satım masrafları ve idame için yapılan gideri kapsıyor.
Binek araçlara ait düzenleme 01/01/2020 tarihinden uygulanmak üzere 07/12/2019 tarihinde onaylandı. Buna göre işletmeler binek araç masraflarının ancak %70’lik kısmını giderine yazabilecek.
Bununla beraber eski tarihte de binek araçla ilgili kısıtlama vardı, iktidar partisi tarafından yürürlükten kaldırılmıştı. Ne gariptir ki aynı hükümet binek araç gider kısıtlamasını tekrar yürürlüğe getirdi. Ne yazık ki binek araç gideri uygulaması yenilikçi Türkiye’de hiç yakışmadı.
Binek Araç Kaydı Matrah ve Vergileri
Binek otomobillere getirilen gider kısıtlaması tepki alsa da uygulamaya başladı. Yürürlüğü giren kanunla binek araçlara ait giderler; GİDER ve K.K.E.G şeklinde iki ayrı hesapta takip edilecek. Bu yeni düzenleme amortisman giderinin ayrı ayrı takibini zorunlu kılıyor. Zira işletme, binek aracını sattığı yıl ticari kârı varsa kullanamadığı amortisman (KKEG) giderini ticari kârından düşebiliyor.
Bu nedenle binek araç kayı ve gideri kısıtlamasından dolayı muhasebe kayıtlarını daha dikkatli ve anlaşılır yapılmalıdır. Aktife alınan binek araçların, satıldığında kargaşa olmaması için baştan önlem alınması gerekiyor. Bu yüzden aktifleştirmeyi yaparken hesaplarda kırılım kullanmalıyız. 2024 yılı için uygulanacak rakamlar şu şekildedir.
- Otomobil kiralamada bir araç için aylık kira bedelinin 26.000 TL kadarlık kısmı (KDV hariç)
- Binek otomobilin ÖTV ve KDV dâhil tutarların 690.000 TL kısmı
- Binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70′lik kısmı
- ÖTV ve KDV hariç Araç Bedeli 790.000 TL
- 2. el otomobillerde 1.500.000 TL’lik tutara isabet eden kısımlar amortismana tâbi olur.
Belirlenin tutarların üzerindeki giderler kanunen kabul edilmeyen gider hesabına kaydediliyor. Bu şekilde binek araç gideri uygulaması için tedbirler başlıyor. Binek araç kaydı iki kırılımlı hesap açarak da takip etmeliyiz.
Örneklendirecek olursak, şu şekilde izah edebiliriz;
Binek araç kiralama bedeli : 29.000 TL ise kısıtlama ile
29.000 TL – 26.000 TL =3.000 TL K.K.E.G olarak kayda alırız
Binek otomobil için araç bedeli olarak Vergisiz Matrah 900.000 TL
ÖTV ve KDV için de 810.000 TL verdiğimizde
900.000 TL – 790.000 TL = 110.000 TL Tutarın Amortismanı (K.K.E.G) olacaktır
810.000 TL – 690.000 TL = 120.000 TL Tutarın Amortismanı (K.K.E.G) olarak kayda alınacaktır
Eğer ikinci el aracı 1.700.000 TL’ye alsaydık.
1.700.000 TL – 1.500.000 TL = 200.000 TL Kısmının Amortismanı (KKEG) olacaktır.
Binek Araçla İlgili Genel Bilgi
Binek araç satın alındığında işletmenin aktifine kaydediliyor. Eğer satın alınan binek araç sıfır ise ÖTV ve KDV tutarı faturada ayrı ayrı gösteriliyor. Bu durumda mükellefe tanınan limit çerçevesinde ilgili tutarı doğrudan gidere yazabiliyor. Eğer bu tercih edilmez ise her yıl amortismana ayırmak üzere aktife de kaydedilebiliyor.
Şöyle ki:
Örneğimizde 2024 yılı için binek aracın çıplak maliyeti 790.000 TL bunula beraber ÖTV ve KDV olarak da 690.000 TL bu tutara kadarlık kısım aktife kaydedilebiliyor. Her yıl %20 amortisman ayırarak işletmenin giderine yazılıyor. Limit dahilindeki tutarların gidere atılması tercihinde binek araçlarda uygulanan %70’lik uygulama dikkate alınmıyor. Zira kanun koyucu gider limitini belirliyor ve bunun üzerinden amortisman ayrılabiliyor.
Bununla beraber işletme 690.000 TL’yi doğrudanda gidere yazabiliyor. Bunda da %70’li bir ayırma yapılmıyor.
Burada dikkat edilecek nokta binek aracın 2024 yılı için çıplak maliyeti 790.000 TL veya ÖTV ve KDV olarak 690.000 TL’nin üzerindeki tutarları da aktife alınabiliyor. Elbette amortisman giderinin ayrılacağı tutarı ve üzerindeki tutarı alt kırılımda takip etmeliyiz. Zira limitin üzerindeki tutardan ayrılacak amortisman KKEG hesabına kaydediliyor.
Binek Araç HGS Gideri Muhasebe Kaydı
Yeni uygulama biraz karışıklığa sebep olsa da zamanla düzene girecektir. Fakat bazı ticari işletmeler faaliyeti gereği binek otomobil giderlerinin tamamını kullanabiliyor. Bu çeşit işletmeler konumuz dışındadır. Ancak bu açıklamalar kısıtlamaya tâbi işletmeler için geçerlidir.
Kısıtlamaların uygulanmasına kısa bir örnek vereceğiz. Ancak dikkat edilmesi gereken husus gider kaydında %70’lik oran varsa giderin KDV’sinde de %70’lik oranın olduğunu unutmayınız. Binek araçlarda gideri kısıtlaması olduğunu unutmayın. Buna istinaden Binek araçlara ilişkin yapılan harcama ve .KDV’nin %30’luk kısmı K.K.E.G’ e işleniyor.
Örneğimizde binek araç için satın alınan HGS yükleme makbuzunun muhasebe kaydını yapıyoruz. 120 TL’lik giderin %70’lik kısmı gidere kaydedilirken, %30’luk kısmı KKEG hesabına kaydediliyor.
Binek Otomobil Giderinin Muhasebe Kaydı
Binek otomobil giderine ilişkin basit bir örnek yapalım. Firmamızda kullanılan binek aracın aylık giderleri şu şekilde olsun.
Akaryakıt Gideri : 1.200 TL (Örnek 2022 yılı için geçerlidir.)
Tamir Bakım Gideri :2.500 TL
Sigorta Gideri : 1.890 TL
Lastik Gideri : 1.290 TL
Binek Araç Kiralama Gideri : 9.000 TL
| HESAP TÜRÜ | BORÇ | ALACAK |
|---|---|---|
| 770 4 AKARYAKIT GİDERİ %70 | 840,00 TL | |
| 191 18 | 151,20 TL | |
| 770 5 K.K.E.G %30 | 360,00 TL | |
| 770 5 K.E.E.G (KDV) %30 | 64,80 TL | |
| 100 KASA | 1.416,00 TL |
Her ne kadar işletmeler gider kısıtlamasını hoş görmese de yeni düzenleme uygulamaya başladı. Bazı işletmelerin faaliyetleri gereği binek araç kullanımı fazla olabiliyor. Böyle özellik arz eden firmanın talebi doğrultusunda gerekli incelemeden sonra bu çeşit firmalara kolaylık sağlanması yerinde olacaktır.
YILLARA GÖRE BİNEK OTOMOBİLDEKİ GİDER LİMİTİ
Binek araçların gider limiti her yıl Tebliğ ile güncelleniyor. Bu bağlamda güncellenen liste aşağıdaki gibidir.
| BİNEK ARAÇ YILLARA GÖDE DAĞILIMI | 2021 | 2022 | 2023 |
|---|---|---|---|
| ARAÇ KİRALAMA GİDERİ | 6.000 TL | 8.000 TL | 17.000TL |
| ÖTV+KDV GİDER YAZILABİLEN | 150.000 TL | 200.000 TL | 440.000 TL |
| ÖTV+KDV HARİÇ MATRAH | 170.000 TL | 230.000 TL | 500.000 TL |
| VERGİLER DAHİL TUTAR LİMİTİ | 320.000 TL | 430.000 TL | 940.000 TL |
| 2.EL SATIN ALINMASI DURUMUNDA | 320.000 TL | 430.000 TL | 950.000 TL |
| BİNEK ARAÇ YILLARA GÖDE DAĞILIMI | 2024 | 2025 | 2026 |
|---|---|---|---|
| ARAÇ KİRALAMA GİDERİ | 26.000 TL | – TL | – TL |
| ÖTV+KDV GİDER YAZILABİLEN | 690.000 TL | – TL | – TL |
| ÖTV+KDV HARİÇ MATRAH | 790.000 TL | – TL | – TL |
| VERGİLER DAHİL TUTAR LİMİTİ | 1.480.000 TL | – TL | – TL |
| 2.EL SATIN ALINMASI DURUMUNDA | 1.500.000 TL | – TL | – TL |
Gider İşleminin Muhasebe Kaydı
Örneğimizde binek araç için yaptığımız 2.500 TL’lik giderin muhasebe kaydını yapalım. Harcamanın %70’lik matrah ve KDV’si normal gidere kaydediliyor. Buna karşılık matrah ve KDV’nin %30’luk kısmı KKEG hesabına kaydediliyor.
5035 sayılı Kanunun 48/1-c (01 Ocak 2004) maddesine göre ÖTV ve araç için yapılan diğer harcamalar maliyete eklenebileceği gibi gider şeklinde de muhasebe kaydı yapılabiliyor. Özellikle belirtelim ki araç satın alımlarında faiz gideri ilk yıl maliyete ekleniyor.
Ancak sonraki yıllarda gidere işlenebileceği gibi maliyete de eklenebiliyor. Ancak ilk sene, faiz giderinin işlenmesinde seçilen yöntem sonraki yıllarda değiştirilemiyor, seçilen yönteme göre devam ediliyor.
Sonuç ve Değerlendirme
Binek araçlara yönelik kısıtlama kanunla yürürlüğe girdi. Muhasebe kayıtlarında alışkanlıktan dolayı gider kısıtlaması unutulabiliyor. Cezai durumla karşılaşmamak için unutulmamalıdır. Kredili satın alınan binek araçlarda ödenen faiz giderinde de gider kısıtlaması vardır. Muhasebe Kayıtlarında kredi faizinin %30’luk kısmının KKEG olarak ayrılması unutulmamalıdır.
