Binek Araç Gideri ve Gider Kısıtlaması Nasıl Uygulanır
Binek araç gideri kısıtlaması 7194 sayılı Kanununla uygulamaya başladı. İlgili kanunun 13 ve 14 üncü maddeleri ile gelen yeni düzenleme sürpriz oldu. Binek araçlara ait kiralama, amortisman gideri ayırma, alım-satım masrafları ve idame için yapılan gideri kapsıyor.
Binek araçlara ait düzenleme 01/01/2020 tarihinden uygulanmak üzere 07/12/2019 tarihinde onaylandı. Buna göre işletmeler binek araç giderlerin ancak %70’lik kısmını giderine yazabilecek.
Zira önceden de binek araçlarla ilgili kısıtlama vardı, iktidar partisi tarafından yürürlükten kaldırılmıştı. Ne gariptir ki aynı hükümet binek araç gider kısıtlamasını tekrar yürürlüğe getirdi. Ne yazık ki binek araç gideri uygulaması yenilikçi Türkiye’de hiç yakışmadı.
Binek Araç Gideri ve Yeni Düzenleme Nasıl Oldu
Binek otomobillere getirilen gider kısıtlaması tepki alsa da uygulamaya başladı. Yürürlüğü giren kanunla binek araçlara ait giderler; GİDER ve K.K.E.G şeklinde iki ayrı hesapta takip edilecek. Yeni düzenleme amortisman giderinin takibini zorunlu kılıyor. Zira işletme, binek aracını sattığı yıl ticari kârı varsa kullanamadığı amortisman (KKEG) giderini kullanabiliyor.
Bu nedenle binek araç gideri kısıtlamasından dolayı kayıtlarımızı daha dikkatli ve anlaşılır yapmalıyız. Aktife alınan binek araçların, satıldığında kargaşa olmaması için baştan önlemek almamız gerekiyor. Bu yüzden aktifleştirmeyi yaparken hesaplarda kırılım kullanmalıyız. 2023 yılı için uygulanacak rakamlar şu şekildedir.
- Otomobil kiralamada bir araç için aylık kira bedelinin 17.000 TL kadarlık kısmı (KDV hariç)
- Binek otomobilin ÖTV ve KDV dâhil tutarların 440.000 TL kısmı
- Binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70′lik kısmı
- ÖTV ve KDV hariç 500.000 TL
- 2. el otomobillerde 950.000 TL’lik tutara isabet eden kısımlar amortismana tâbi olur.
Belirlenin tutarların üzerindeki giderleri kanunen kabul edilmeyen gider hesabına kaydediyoruz. Bu şekilde binek araç gideri uygulaması için tedbirler başlıyor. Binek araç bedelini iki kırılımlı hesap açarak da takip edebiliriz.
Örneklendirecek olursak, şu şekilde izah edebiliriz;
Binek araç kiralama bedeli : 19.000 TL ise kısıtlama ile
19.000 TL – 17.000 TL =2.000 TL K.K.E.G olarak kayda alırız
Binek otomobil için araç bedeli olarak 600.000 TL
ÖTV ve KDV için de 500.000 TL verdiğimizde
600.000 TL – 500.000 TL = 100.000 TL Tutarın Amortismanı (K.K.E.G) olacaktır
500.000 TL – 44000.000 TL = 60.000 TL Tutarın Amortismanı (K.K.E.G) olarak kayda alınacaktır
Eğer ikinci el aracı 1.000.000 TL’ye alsaydık.
1.000.000 TL – 9500.000 TL = 50.000 TL Kısmının Amortismanı (KKEG) olacaktır.
Binek Araçla İlgili Genel Bilgi
Binek araç satın aldığımızda işletmemizin aktifine kaydediyoruz. Eğer satın aldığımız binek araç sıfır ise ÖTV ve KDV faturada belirtiliyor. Bu durumda o seneki limit çerçevesinde bu tutarı doğrudan gidere yazabiliyoruz. Eğer bunu tercih etmez isek aynı tutarı her yıl amortismana tabi tutmak için aktife de kaydedebiliriz. Şöyle ki:
Örneğimizde 2023 yılı için binek aracın çıplak maliyeti 500.000 TL bunula beraber ÖTV ve KDV olarak da 440.000 TL bu tutara kadarlık kısmı aktife kaydedebiliriz. Her yıl %20 amortisman ayırarak işletmemizin giderine kaydedebiliriz. Limit dahilinde binek araçlarda bulunan %70’lik uygulama dikkate alınmaz. Zaten kanun koyucu üst limit belirliyor ve bunun üzerinden amortisman ayırabiliyoruz.
Bununla beraber dilersek 440.000 TL’yi doğrudanda gidere yazabiliyoruz. Bunda da %70’li bir ayırma yapmıyoruz.
Burada dikkat edeceğimizi nokta binek aracın 2023 yılı için çıplak maliyeti 500.000 TL veya ÖTV ve KDV olarak 440.000 TL’nin üzerindeki tutarları da aktife alıyoruz. Elbette amortisman giderini ayıracağımız tutarı ve üzerindeki tutarı alt kırılımda takip etmeliyiz. Zira limitin üzerindeki tutardan ayıracağımız amortisman giderini KKEG hesabına kaydediyoruz.
Binek Araç Giderleri ve Muhasebe Kaydı
Yeni uygulama biraz karışıklığa sebep olsa da zamanla düzene girecektir. Fakat bazı ticari işletmeler faaliyeti gereği binek otomobil giderlerinin tamamını kullanırlar. Bu çeşit işletmeler konumuz dışındadır. Ancak bu açıklamalar kısıtlamaya tâbi işletmeler için geçerlidir.
Kısıtlamaların uygulanmasına kısa bir örnek vereceğiz. Ancak dikkat edilmesi gereken husus gider kaydında %70’lik oran varsa giderin KDV’sinde de %70’lik oranın olduğunu unutmayınız. Binek araçlarda gideri kısıtlaması olduğunu unutmayın. Buna istinaden Binek araçlara ilişkin yaptığımız harcama ve .KDV’nin %30’luk kısımını K.K.E.G’ e işliyoruz.
Örneğimizde binek araç için satın alınan HGS yükleme makbuzunun muhasebe kaydını yapıyoruz. 120 TL’lik giderin %70’lik kısmı gidere kaydedilirken, %30’luk kısmı KKEG hesabına kaydediliyor.
Binek Otomobil Giderinin Muhasebe Kaydı
Binek otomobil giderine ilişkin basit bir örnek yapalım. Firmamızda kullanılan binek aracın aylık giderleri şu şekilde olsun.
Akaryakıt Gideri : 1.200 TL (Örnek 2022 yılı için geçerlidir.)
Tamir Bakım Gideri :2.500 TL
Sigorta Gideri : 1.890 TL
Lastik Gideri : 1.290 TL
Binek Araç Kiralama Gideri : 9.000 TL
| HESAP TÜRÜ | BORÇ | ALACAK |
|---|---|---|
| 770 4 AKARYAKIT GİDERİ %70 | 840,00 TL | |
| 191 18 | 151,20 TL | |
| 770 5 K.K.E.G %30 | 360,00 TL | |
| 770 5 K.E.E.G (KDV) %30 | 64,80 TL | |
| 100 KASA | 1.416,00 TL |
Her ne kadar işletmeler için gider kısıtlaması hoş görülmese de yeni düzenleme zaman içinde oturacaktır. Bazı işletmeler faaliyetleri gereği binek araçları çok kullanabilir. Bu nedenle binek araç giderleri oldukça fazla olabilir. Böyle özellik arz eden firmanın talebi doğrultusunda gerekli incelemeden sonra kolaylık sağlanması yerinde olacaktır.
YILLARA GÖRE BİNEK OTOMOBİLDEKİ GİDER LİMİTİ
Binek araçların gider üst limiti her yıl Tebliğ ile güncelleniyor. Bu bağlamda güncellenen liste aşağıdaki gibidir.
| BİNEK ARAÇ YILLARA GÖDE DAĞILIMI | 2021 | 2022 | 2023 |
|---|---|---|---|
| ARAÇ KİRALAMA GİDERİ | 6.000 TL | 8.000 TL | 17.000TL |
| ÖTV+KDV GİDER YAZILABİLEN | 150.000 TL | 200.000 TL | 440.000 TL |
| ÖTV+KDV HARİÇ MATRAH | 170.000 TL | 230.000 TL | 500.000 TL |
| VERGİLER DAHİL TUTAR LİMİTİ | 320.000 TL | 430.000 TL | 940.000 TL |
| 2.EL SATIN ALINMASI DURUMUNDA | 320.000 TL | 430.000 TL | 950.000 TL |
Gider Kaydının Muhasebe Kaydı
Örneğimizde binek araç için yaptığımız 2.500 TL’lik giderin muhasebe kaydını yapalım. Harcamanın %70’lik matrah ve KDV’si normal gidere kaydediliyor. Buna karşılık matrah ve KDV’nin %30’luk kısmı KKEG hesabına kaydediliyor.
5035 sayılı Kanunun 48/1-c (01 Ocak 2004) maddesine göre ÖTV ve araç için yapılan diğer harcamalar maliyete eklenebileceği gibi gider şeklinde de muhasebe kaydı yapılabiliyor. Özellikle belirtelim ki araç satın alımlarında faiz gideri ilk yıl maliyete ekleniyor.
Ancak sonraki yıllarda gidere işlenebileceği gibi maliyete de eklenebiliyor. Ancak ilk sene, faiz giderinin işlenmesinde seçilen yöntem sonraki yıllarda değiştirilemiyor, seçilen yönteme göre devam ediliyor.
Önemli Not
Binek araçlara yönelik kanun ile gider kısıtlaması getirildi. Yaptığımız işlemlerde bunu unutmamalıyız. Kredili satın aldığımız binek araçlarda ödediğimiz faiz giderinde de gider kısıtlaması var. Kayıtlarımızı buna göre yapmalıyız.
