Fahiş Fiyatla Nasıl Mücadele Edilir | İbretlik

Fahiş fiyat artışı ülkenin gündeminden düşmüyor. Yetkin kişi ve kurumlar ülkenin içinde bulunduğu çıkmazı çözmek yerine, topu bir birlerine atarak, kalacakları sürelerini dolduruyorlar.

Ancak sorunlar karşısında göze batan ve gıdıklananlar, neredeyse sadece zincir marketler oluyor. Bunlar öyle bir hedef haline geldiler ki sanki ülkedeki fiyat artışının müsebbibi sadece bunlar. Ülke ekonomisine yön çizip, yönetenler sütten çıkmış ak kaşık gibi zikredilmiyor. Elbette, insanın bulunduğu yerde sorunlar olur ve çözüm yolunu bulmak, kanun koyucunun görevidir. Yoksa ne kahvedeki Ahmet ağa, ne tarladaki Mehmet amca ne de tramvayı kullanan vatman Cemil’in görevi değildir.

Sebep, Sonuç ve Çözümü: Kim İzah Etmeli

Fahiş fiyat artışından mustarip olmayanımız yoktur. Bu durumdan ne malını yüksek fiyata satan esnaf; ne evini pahalı kiraya veren mesken sahibi; ne de konut yapmaya çalışan müteahhit halinden memnundur. Birçok esnaf, sattığı malın fiyatın söylerken ses tonunu biraz kısıyor. Zira söylediği fiyatı duyunca kendi de tedirgin olup, utanç duyuyor.

Uzak değil üç beş sene önce 500 TL’ye bir koca torba kuruyemiş alabilen ve onu bir ay boyunca yiyen birinin, bunu şimdi yapması mümkün değildir. Her ne kadar maaşı artmış gibi görünse de alım gücü düşmekten ziyade yere çakıldı. Ne hazin ki kısa zaman önce; emekli maaşıyla kirasını ödeyen birine emekli maaşından pazar parası da kalıyordu. Oysa şimdi, emekli maaşıyla kirasını dahi ödeyemiyor. Peki ne oldu da böyle oldu. Elbette biz marabayız ne olduğunu bilemeyiz.

İthalatta Ödenen Vergi ve Ek Yaptırımlar

Maalesef ülkemiz; ne sanayide ne de tarımda belli bir mesafeye gelebildi. Bu nedenle; özellikle sanayi ürünleri zorunlu olarak yurt dışından ithal ediliyor. Tarımdan elde edilen gelir de yapılan ithalatları döviz olarak karşılayamıyor. Bu yüzden ülkenin dış ticaret açığı sürekli artıyor. Dövizdeki kur artışı kabul edilemez seviyelere geliyor ama kabul ediliyor.

Ülkemizde ithalat işlemleri oldukça karmaşıktır ve sürekli güncellenerek yaptırımlarla da ağırlaşıyor. Sanayi sıçraması için çözüm üretilemezken, ithalatın engellenmeye çalışılması çözüm gibi görülüyor. Özellikle 2023 yılının Kasım ayında yapılan ithalat kanunundaki güncelleme, ithalat yapan taciri gülerken ağlatacak seviyede oldu. Zira akıl terazisi gözetim bedeli konusunda yapılan güncellemeyi tartamıyor.

Eskiden beri var olan Gözetim Bedeli uygulamasının şekli şemalı değiştiği gibi uygulaması da değişti. Hem de öyle bir değişti ki adeta Fahiş Fiyat Artışına körük vazifesi görecek şekilde oldu. Kasım ayında gelen güncelleme ile Gözetim Bedeline isabet eden KDV indirim konusu yapılamayacak. Malın maliyetine atılacak. Ne kadar masum bir ifade olsa da küçük bir hesap yapalım. Ürünün fiyatına nasıl etki ediyor, birlikte görelim, birlikte gülelim.

Gözetim Bedeli KDV Uygulaması Nasıl Yapılıyor

İthalatçı firma TL Değeri 645.000 TL tutan 20.806 USD mal ithal ediyor. Kur yaklaşık 31 TL’dir. İthal edilen 645 bin TL’lik malın Gümrük Beyannamesindeki Gözetim Bedeli tutarı 1.980.000 TL’dir. Bu arada gözetim bedeli: ülkedeki imalatçıyı korumak için ithal edilen malın vergi yükünü artırmak için tutarını afaki olarak yükseltmektir.

645.000 TL’lik malın gözetim bedeli ile vergi matrahı 2.625.000 TL oluyor. Bunun üzerinden hesaplanan vergi güle oynaya Gümrük müdürlüğüne ödeniyor. Elbette işlem sadece gümrük vergisi ile kalmıyor.

Gözetim bedeli ile matrahı 2.625.000 TL’lik ithal edilen malın gümrük tarife cetvelindeki Gümrük Vergi Oranı %4’tür. Önce bunu bir hesaplayalım. 2.625.000 TL x %4 = 105.000 TL’dir. Bunu incitmeden bir köşeye koyalım. Akabinde Gümrük İdaresi;

– Yâ kardeşim sen %4 Gümrük Vergisi ödedin ama kanunla biz bir de Ek Gümrük Vergisi çıkardık. Gerçi biraz yüksek ama nasıl olsa malın maliyetine katacaksın, senin için sorun olmaz, diyor. Ve %4 Gümrük Vergisine ilave olarak %26 Ek Gümrük Vergisi daha alıyor. Üşenmeden onu da hesaplayalım. 2.625.000 TLx%26 =682.500 TL’dir. Ek Gümrük Vergisi, ana vergiyi epey katlamış gibi duruyor. Elbette Gümrük İdaresi kanun çerçevesinde hesaplamalarına devam ediyor. Hazır elin değmişken her ne kadar beyanname sistemden otomatik çıksa da sen bir de 625 TL beyanname için Damga Vergisi ver de işimize devam edelim, diyor.

Gümrük Vergisinden Sonra KDV Hesaplanıyor

İthal malın üzerine Gözetim Bedelini ilave ettik. Gümrük Vergisini, Ek Gümrük Vergisini ve olmazsa olmazlardan Damga Vergisini de ilave ettik. Yolumuza devam edelim. Gümrük İdaresi ithalatçı firmaya diyor ki; İthal mal için nakliye parası verdin 12.000 USD, Gümrükçün gümrük işlemlerini yaptı ona para verdin 2.500 TL. İthal edilen mal için analiz raporu yapılana kadar malın Depoda bekledi ve bu arada gümrükle ilgili bazı işlemleri için de para ödedin. Yaklaşık 225.000 TL bu şekilde masraf yaptın. Bütün bunları toplayalım bakalım ne yapıyor.

İthal edilen mal 645.000 TL (645.000 TL / 31 TL = 20.806 USD)
Gözetim Bedeli : 1.980.000 TL
Gümrük Vergisi: 105.000 TL
İlave Gümrük Vergisi : 682.500 TL
Navlun : 36.000 TL
Depo, Ardiye ve İlaveler :225.000 TL

Bunların toplamı 3.569.125 TL yapıyor. Gümrük idaresi kanun gereği bu tutarı KDV matrahı kabul ediyor. Sonuçta 3.569.125 TL x %20 = 713.825 TL KDV hesaplıyor ve tahsil ediyor. Çok detaya inmeden yüzeysel baktığımızda 645.000 TL’lik ithal edilen mal için ödenen tutarların toplamı, malın tutarını geçiyor.

Gözetim Bedeli ve Fahiş Fiyat | İzahı Oldukça Zor

2023 Kasım ayına kadar ithalatçı firma her türlü Gümrük vergisini ve KDV’yi sinesine çekip, zorlansa da yutkunmadan ödüyordu. Ancak bu tarihte çıkan Gözetim Bedeline istinaden alınan KDV indirim yapılamaz güncellemesi pek yutulacak cinsten değil. Dijital de çağ atladığımız bir dönümde Gümrük beyannamesini önümüzü alıp önce bulmacayı çözeceğiz. Zorlanarak çözdüğümüz problemin sonunda Gözetim Bedeline isabet eden KDV indirim konusu yapılamayacak.

Örneğimizde Gözetim bedeli 1.980.000 TL ve buna isabet eden %4 ve %26 gümrük vergisinin toplamı 594.000 TL Gözetim Bedeli ve Gümrük vergilerinin ilavesi ile KDV matrahı 2.574.000 TL ve bunun %20 KDV tutarı 514.800 TL’dir.

İthalatçı firma 514.800 TL olarak ödediği Gözetim Bedeline isabet eden KDV’yi satacağı ürünlerde indirim konusu yapamayacak. Bu tutarı malın maliyetine atacak. Gümrük Beyannamesindeki ithalat döviz kuru 31 TL idi. Hadi gelin şimdi ithal malın maliyetini tekrar hesaplayalım. İthal mal ve ilave masraflar ve maliyete atılan KDV ile toplam maliyet;

645.000 TL + 682.500 TL + 105.000 TL + 225.000 TL + 625 TL + 514.800 TL + 36.000 TL

İthalata ilişkin maliyet : 2.208.925 TL’dir. İthal edilen malın USD tutarı 20.806 USD idi. Şimdi maliyet kurunu bulacak olursak 2.208.925 TL / 20.806 USD = 106,17 TL’dir. Yani ithal ettiğimiz malın kuru 31 TL iken maliyetli kur fiyatı 106 TL oluyor.

Sonuç ve Değerlendirme

İthal edilen malın Gümrük Vergileri hesaplandı, indirim konusu yapılamayan KDV maliyete atıldı. Sizce biti mi? Elbette bitmedi. Eğer ithal edeceğiniz üründen, karşı firmanın indirim yapmasını istiyorsanız ön ödeme yapmanız gerekiyor. Yani iki ay önceden USD olarak malın bedelini yurt dışına transfer ediyorsunuz. Yüklü bir siparişiniz olacaksa yaklaşık 1.200.000 USD transfer yapmanız gerekiyor. Yurt içinde TL satışı yaptığınız için elbette döviz almanız gerekecek, size döviz satan babasının hayrına döviz satmadığı için yüksek kurdan döviz alacaksınız. Bu iki aylık sürede eğer döviz kurunda artış olduysa, artan kur farkı x 1.200.00 USD firmanın kurdan kaynaklanan kârı oluyor. Gümrük beyannamesinin düzenlendiği tarihteki kur üzerinden vergiler ödeniyor. Yani transfer yaptığınız tarihteki kur baz alınmıyor. Pozitif oluşan kur farkını 646 Kambiyo Kârı hesabında göstererek ilaveten %25 Kurumlar vergisi de ödenebiliyor.

Fahiş fiyat konusunda zincir marketlerle mücadele edilirken acaba gözden başka detaylar kaçmıyor mu? Sonuçta bir ülkede ihtiyaç duyulduğu halde o mal üretilemiyorsa, ithal edilmek zorundadır. İthal edilen mala; alış fiyatından çok daha fazla vergi külfeti yüklenirse fahiş fiyatla nasıl mücadele edilecek. Elbette yurt dışından getirilen bir cep telefonu için devletin 2024 yılı için aldığı harç tutarının 31.692 TL olduğunu söylemeye gerek yok, zira herkes biliyor.

Burada önemli bir nokta var. Bu da zincir marketlerin fahiş fiyat artışını önlemektir. Onlarla mücadele edebilmenin tek yolu; sürekli kanun çıkarıp, kesilecek ceza tutarını artırmaktır. Bu sayede ülkemizdeki geçim sıkıntıları bitecek ve her şey güllük gülistanlık olacaktır. Zincir marketlerle mücadele neticesinde ulaşım, gıda, eğitim, barınma, arınma hâ kezâ her türlü sıkıntı bitecektir. Fahiş fiyat artışı çözümü için; zincir marketlerle mücadelede ilgili kurum ve kuruluşlara başarılar dileriz.