Yatırım Amaçlı Altın ve Kur Güncellemesi 01
İşletmeler yatırım amaçlı altın ve benzeri kıymetli maden mevduat hesabı açtırabiliyor. Bunun yanında külçe altını fiziki olarak satın da alabiliyorlar. Böyle bir durumda; Geçici Vergi bunun yanında Gelir Vergisi ya da Kurumlar Vergisi döneminde işletmeye vergi yükü getirir mi?
Öncelikle belirtelim ki kanun koyucu altın veya gümüş ya da platin gibi kıymetli madenleri, döviz gibi değerlendirmiyor. Her ne kadar bu yatırım araçlarının her an paraya çevrilebilme özelliği bulunsa da kanun koyucu; yatırım amaçlı altın ve benzeri kıymetli madenleri mal olarak değerlendiriyor. Bu itibarla da vergi dönemlerinde kur güncellemesi yapılmadan; kayıtlı değeriyle bilançoda yer alıyor. Yani güncel kur üzerinden değerlemeye tabi tutulmuyor. Değer artışı olsa da güncellenmediği için kâr/zarar olarak değerlendirilmiyor.
Yatırım Amaçlı Altın ve Benzeri Madenler
Oysa döviz cinsinden USD veya EURO gibi kıymetler geçici vergi dönemlerinde değerlemeye tabi tutuluyor ve kâr/zarar olarak hesaplara yansıyor.
Bilindiği üzere döviz hesaplarında Merkez Bankasının Efektif Alış Kuru üzerinden değerleme yapılıyor. Oysa altın gibi kıymetli madenlerde; Altın Borsasının olmasına rağmen bu kurumun belirlediği kuru dikkate alınmıyor. Banka veya benzeri kurumun kıymetli madene biçtiği değer üzerinden işlem yapılıyor. Kıymetli madenin paraya çevrilmesi karşılığında kurum, döviz veya TL olarak firmaya ödeme yapabiliyor. Bu durumda kıymetli madenin alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki müspet fark işletmenin kârını belirliyor. Elbette menfi yani azalış olması durumunda da işletmenin zararı olarak değerlendiriliyor.
Altın veya Kıymetli Maden Depo Hesabında Takip Ediliyor
İşletmenin yatırım amaçlı fiili satın aldığı külçe altın Ticari Mal olarak dikkate alınıyor. Bu bağlamda 153 no.lu hesabının altına açılacak alt hesapta takibi yapılabiliyor. Bazıları; çok uygun olmasa da 157 no.lu hesapta da takip edebiliyor. Ancak sonuç olarak 157 no.lu hesap da Bilançoda Emtia gibi değerlendirildiği için ters bir durum oluşturmuyor.
Çeşitli muktezalarda belirtildiği üzere altın gibi kıymetli madenler depo hesabında tutuluyor. Ancak satılıp elden çıkarıldığı zaman değerlemeye tabi tutuluyor. İşletmede fiili olarak durduğu sürece değerleme yapılmadan kayıtlı değeriyle duruyor. Fakat şöyle bir detay var, onu da belirtelim. Eğer kıymetli maden kredili alındıysa; ödenen kredi faiz veya benzeri ödemeler de altının maliyetine yükleniyor. Daha açık ifade ile kıymetli madenin kayıtlı değeri artmış oluyor.
Banka veya Finans Kurumu Üzerinden Satın Alınan Kıymetli Maden
Altın gibi kıymetli madenin illa ki fiziki olarak satın alınması şart değildir. Banka veya finans kurumu üzerinden de satın alınabiliyor. Elbette fiziki olarak satın alınmayan altın veya benzeri kıymetli madeni 153 no.lu hesapta takip edemiyoruz.
Ancak banka üzerinden satın aldığı zaman, altının DEPO hesabındaki gibi takibi devam ediyor. Bankalar hesabının altında açılacak alt hesap ile altın hesabının takibi yapılıyor. Banka aracılığıyla satın alınan kıymetli maden, fiziki satın alınan altın gibi değerlendiriliyor. Yani geçici vergi dönemlerinde; dövizde olduğu gibi yeniden değerleme yapılmıyor. Kayıtlı değeri ile hesapta takip ediliyor. Ancak satışı yapıldığı zaman bankanın belirlediği satış tutarı üzerinden değerleniyor. Fiziki altında olduğu gibi müspet artış veya menfi azalışa göre kâr/zarar değerlemesi yapılıyor.
Sonuç ve Değerlendirme
İster fiziki olarak ister banka veya katılım bankaları aracılığı ile kıymetli maden alınsın vergi dönemlerinde bunlarla ilgili değerleme yapılmıyor. Ayrıca kredili satın alınan altın veya kıymetli madenlere ödenen kredi faiz ve diğer ödemeleri de kıymetli madenin maliyetine yüklüyoruz. Bunun yanında banka veya finans kurumlarındaki kıymetli madenin getirisi (faiz, kâr payı) da maliyete yükleniyor.
Kıymetli madenlerin elden çıkarılması durumunda ilgili kurumun belirlediği tutara göre kâr veya zarar oluşuyor. Altın veya kıymetli madenin alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark kâr veya zarar olarak hesaplara yansıyor.
Yatırım amaçlı altın veya kıymetli madenler için talep edilen şu iki Özelgey bakılabilir;
Konu: Bankalarda açtırılan kıymetli maden mevduat hesaplarının değerlemesi
Tarih: 23.11.2017 – Sayı: 62030549-125[6-2012/283]-488418
Konu: Yatırım Amaçlı alınan külçe altının değerlemesi hk.
Tarih: 07.12.2022 – Sayı: E-11395140-105[VUK3-285]-1446233
